یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین سونوگرافی‌هایی که در دوران بارداری انجام میشود، سونوگرافی آنومالیاست. این سونوگرافی معمولاً بین هفته ۱۸ تا ۲۲ بارداری انجام می‌گیرد و نقش کلیدی در بررسی سلامت اندام‌ها و ساختارهای حیاتی جنین دارد.
در این مرحله از بارداری، رشد اندام‌های اصلی جنین تقریبا کامل شده و پزشک با استفاده از سونوگرافی آنومالی میتواند به‌طور دقیق، وجود یا عدم وجود ناهنجاری‌های ساختاری را بررسی کند.
این سونوگرافی که با نام‌های "سونوگرافی سطح دو" یا "سونوگرافی غربالگری آنومالی" نیز شناخته میشود، به مادران کمک می‌کند تا از وضعیت سلامت کلی جنین مطلع شوند و در صورت وجود مشکلی، اقدامات تشخیصی یا درمانی لازم را در زمان مناسب انجام دهند.
در سونوگرافی آنومالی، موارد متعددی بررسی می‌شوند؛ از جمله مغز، قلب، ستون فقرات، کلیه‌ها، معده، ریه‌ها، صورت، اندام‌های حرکتی و سیستم ادراری جنین.
از دیگر موارد مهمی‌که در این سونوگرافی بررسی میشود، می‌توان به اندازه‌گیری حجم مایع آمنیوتیک، محل قرارگیری جفت، رشد طبیعی جنین و حرکات فیزیکی او اشاره کرد.
در این مرحله، پزشک همچنین اندازه دور سر، دور شکم و طول استخوان ران را اندازه‌گیری کرده و با میانگین استاندارد مقایسه می‌کند تا اطمینان حاصل شود که جنین به‌صورت طبیعی در حال رشد است.
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در سونوگرافی آنومالی بررسی میشود، تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی‌از طریق علائم غیرمستقیم است. هرچند این سونوگرافی به‌تنهایی قادر به تشخیص نهایی این مشکلات نیست، اما میتواند نشانه‌های احتمالی را مشخص کند.
پزشک در صورت مشاهده هرگونه مورد مشکوک، ممکن است مادر را برای بررسی‌های تکمیلی مثل آمنیوسنتز، غربالگری ژنتیکی یا MRI جنین ارجاع دهد.
یکی از دغدغه‌های رایج مادران در این دوره، جنسیت جنین است که معمولاً در سونوگرافی آنومالی با دقت بسیار بالایی قابل تشخیص خواهد بود، البته اگر موقعیت جنین اجازه دهد.
دقت بالا، کیفیت دستگاه سونوگرافی و مهارت پزشک سونوگرافیست، در اعتبار نتایج این بررسی نقش بسیار مهمی‌دارند. به همین دلیل، توصیه میشود سونوگرافی آنومالی در مراکز معتبر و زیر نظر متخصص انجام شود.
آیا سونوگرافی درد دارد؟
سونوگرافی آنومالی کاملاً بدون درد و بی‌خطر بوده و برای مادر و جنین هیچ‌گونه ضرری ندارد. این روش بر پایه امواج صوتی کار می‌کند و برخلاف رادیولوژی، از اشعه استفاده نمی‌کند.
در برخی موارد، بسته به شرایط مادر و جنین، ممکن است پزشک سونوگرافی آنومالی را کمی‌زودتر یا دیرتر انجام دهد، اما بازه استاندارد معمولاً همان هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ بارداری است.
با انجام این سونوگرافی، بسیاری از اختلالات مادرزادی قابل شناسایی خواهند بود؛ از جمله نقص در دیواره شکم، مشکلات قلبی، ناهنجاری‌های مغزی، شکاف لب و کام، ناهنجاری‌های اندام‌ها و مشکلات ستون فقرات.
اگرچه دیدن ناهنجاری در سونوگرافی همیشه به‌معنای مشکل جدی نیست، اما در مواردی ممکن است برای اطمینان بیشتر، آزمایش‌های مکمل تجویز شود.
اطمینان از سلامت جنین در این مرحله، آرامش خاطری بزرگ برای والدین به همراه دارد و نقش مهمی‌در تصمیم‌گیری‌های بعدی دوران بارداری ایفا می‌کند.
در سونوگرافی آنومالی، اطلاعات ثبت‌شده توسط پزشک در پرونده مادر قرار می‌گیرد و به‌عنوان مرجع در بررسی‌های بعدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در برخی از مراکز، تصاویر و فیلم‌های سونوگرافی نیز به مادر تحویل داده میشود تا بتواند روند رشد جنین را با دقت بیشتری دنبال کند.
این سونوگرافی به مادر کمک می‌کند تا آگاهانه‌تر با وضعیت بارداری خود برخورد کند و با آمادگی بیشتر برای ماه‌های آینده برنامه‌ریزی نماید.
یکی دیگر از مزایای این سونوگرافی، تشخیص به‌موقع اختلالاتی است که ممکن است در آینده نیاز به مداخله پزشکی داشته باشند؛ مانند انسدادهای مجاری ادراری یا مشکلات قلبی قابل درمان پس از تولد.
در صورت نیاز، پزشک ممکن است پس از این مرحله، سونوگرافی‌های تخصصی‌تری مانند اکوکاردیوگرافی جنین یا MRI جنینی تجویز کند.
انتخاب مرکز مجهز، با دستگاه‌های سونوگرافی پیشرفته و متخصصین باتجربه، نقش بسزایی در دقت تشخیص و آرامش خاطر مادر خواهد داشت.
در نهایت، سونوگرافی آنومالی فرصتی ارزشمند برای بررسی وضعیت دقیق رشد و سلامت جنین است؛ فرصتی که نباید نادیده گرفته شود و میتواند مسیر بارداری را شفاف‌تر و ایمن‌تر نماید.
